ترخیص کالا از روسیه برای تجار ایرانی: از توافق‌نامه اوراسیا تا گمرک ایران

شرکت ترخیص کالا از روسیه، در فضای اقتصادی و سیاسی کنونی، تجارت با فدراسیون روسیه برای ایران از یک انتخاب تجاری به یک ضرورت استراتژیک تبدیل شده است. این رابطه بر پایه‌های مستحکمی چون همسایگی استراتژیک، روابط دیپلماتیک مثبت و نیاز متقابل بازارها بنا شده است. حجم مبادلات تجاری میان دو کشور در سال‌های اخیر رشد قابل توجهی را تجربه کرده است؛ به طوری که در سال 2023 به 2.76 میلیارد دلار رسید و اهداف بلندپروازانه‌ای برای رساندن این رقم به ۱۰ میلیارد دلار و حتی ۲۰ میلیارد دلار در آینده نزدیک تعیین شده است. این آمارها نه تنها ظرفیت بالای این بازار را برای تجار ایرانی به نمایش می‌گذارند، بلکه نشان‌دهنده یک اراده سیاسی برای ایجاد یک کریدور اقتصادی مقاوم در برابر فشارهای بین‌المللی هستند.

این تعمیق روابط تجاری صرفاً یک پاسخ به نیازهای بازار نیست، بلکه یک واکنش ژئوپلیتیکی حساب‌شده به تحریم‌های مشترک و هدف متقابل برای ایجاد کریدورهای اقتصادی جایگزین و مستقل از نفوذ غرب است. تلاش هماهنگ برای افزایش حجم تجارت، فعال‌سازی کریدورهای حمل‌ونقل بین‌المللی مانند کریدور شمال-جنوب (INSTC)  و توسعه کانال‌های بانکی مستقل، همگی بر یک استراتژی مشترک برای ساختن یک بلوک اقتصادی مقاوم در برابر تحریم تأکید دارند. در نتیجه، یک واردکننده ایرانی نه تنها به یک بازار جدید، بلکه به یک منطقه تجاری با حائل سیاسی وارد می‌شود. این امر ثبات قابل توجهی در برابر فشارهای غربی ایجاد می‌کند، اما همزمان مجموعه‌ای منحصربه‌فرد از ریسک‌های غیرتجاری مرتبط با چشم‌انداز سیاسی را به همراه دارد که مدیریت آن‌ها نیازمند درک عمیق این لایه استراتژیک است.

کالاهای کلیدی در تبادلات تجاری ایران و روسیه ـ شرکت ترخیص کالا از روسیه

روابط تجاری دو کشور بر پایه نیازهای متقابل شکل گرفته است. ایران به عنوان یک کشور در حال توسعه صنعتی، به مواد اولیه و کالاهای استراتژیک نیاز دارد و روسیه یکی از تأمین‌کنندگان اصلی این نیازهاست.

• کالاهای وارداتی از روسیه به ایران: لیست واردات از روسیه عمدتاً شامل کالاهای اساسی و مواد اولیه صنعتی است. در صدر این لیست، غلات (گندم، جو، ذرت)، چوب و محصولات وابسته مانند کاغذ، فلزات اساسی (فولاد خام، بیلت و اسلب، آلومینیوم)، ماشین‌آلات صنعتی، تجهیزات نیروگاهی، مواد شیمیایی و انواع کود قرار دارند. این واردات نقش کلیدی در تأمین امنیت غذایی و پشتیبانی از صنایع داخلی ایران ایفا می‌کند.

• کالاهای صادراتی ایران به روسیه: از سوی دیگر، بازار بزرگ ۱۴۵ میلیون نفری روسیه، فرصت‌های صادراتی قابل توجهی را برای تولیدکنندگان ایرانی فراهم کرده است. محصولات کشاورزی و غذایی ایران، از جمله میوه‌ها، سبزیجات، صیفی‌جات (فلفل گلخانه‌ای، گوجه‌فرنگی)، خشکبار (به‌ویژه پسته) و زعفران، از تقاضای بالایی در این بازار برخوردارند. علاوه بر این، مصالح ساختمانی مانند سیمان و محصولات پتروشیمی نیز از دیگر اقلام مهم صادراتی ایران به روسیه محسوب می‌شوند.

نقش محوری موافقت‌نامه تجارت آزاد اوراسیا (EAEU) ـ شرکت ترخیص کالا از روسیه

نقطه عطف روابط تجاری ایران و روسیه، امضای موافقت‌نامه تجارت آزاد با اتحادیه اقتصادی اوراسیا (EAEU) است که شامل کشورهای روسیه، بلاروس، قزاقستان، قرقیزستان و ارمنستان می‌شود. این توافق‌نامه که اجرای رسمی آن از اردیبهشت ماه ۱۴۰۴ آغاز شده است، قواعد بازی را به کلی تغییر داده است.

مهم‌ترین و تأثیرگذارترین مزیت این توافق، حذف تعرفه گمرکی برای ۸۷ درصد از کالاها است. این به معنای کاهش چشمگیر هزینه‌های تمام‌شده برای واردکنندگان و افزایش قابل توجه حاشیه سود برای صادرکنندگان ایرانی است. این موافقت‌نامه فراتر از یک قرارداد دوجانبه، یک تمرین استراتژیک برای حضور ایران در بازارهای جهانی و خروج از انزوای تجاری به شمار می‌رود.

با این حال، این توافق یک شمشیر دولبه است. در حالی که کاهش ۸۷ درصدی تعرفه‌ها یک انگیزه مالی عظیم است، همزمان یک لایه بوروکراتیک جدید و پیچیده را معرفی می‌کند که بر «قواعد مبدأ» و سند حیاتی فرم CT-3 متمرکز است. یک توافق ساده برای کاهش تعرفه، فرآیندی مستقیم می‌بود.

اما این موافقت‌نامه با یک بلوک اقتصادی منعقد شده است، نه فقط با روسیه. این بدان معناست که رعایت قوانین، تنها به مقررات روسیه محدود نمی‌شود و باید با قوانین کل اتحادیه اوراسیا منطبق باشد. یک خطای کوچک در تکمیل فرم CT-3 می‌تواند تمام مزیت تعرفه‌ای را از بین ببرد و یک محموله سودآور را به زیان تبدیل کند. این امر نقش کارگزار گمرک را از یک تسهیل‌گر صرف، به یک متخصص حیاتی در زمینه انطباق با مقررات تغییر می‌دهد. ریسک اصلی دیگر پرداخت تعرفه نیست، بلکه عدم احراز شرایط برای معافیت تعرفه‌ای است.

ترخیص سرور شبکه از گمرک

تحلیل موانع و چالش‌های پیش رو ـ شرکت ترخیص کالا از روسیه

علی‌رغم فرصت‌های فراوان، تجارت با روسیه با چالش‌های عملیاتی نیز همراه است. قوانین سخت‌گیرانه گمرکی روسیه، الزام به برچسب‌گذاری دقیق محصولات به زبان روسی، نوسانات نرخ ارز (روبل و ریال) و شناخت ناکافی برخی تجار ایرانی از پویایی بازار روسیه، از جمله موانعی هستند که باید با دقت مدیریت شوند. موفقیت در این بازار نیازمند تحقیق دقیق، برنامه‌ریزی استراتژیک و بهره‌گیری از مشاوره تخصصی است.

بخش ۲: عبور از گمرک روسیه: رویه‌های صادراتی و اسناد کلیدی برای ورود به ایران

برای یک واردکننده ایرانی، درک فرآیندهای گمرکی در مبدأ (روسیه) به اندازه تشریفات گمرکی در مقصد (ایران) اهمیت دارد. بخش قابل توجهی از موفقیت و هزینه نهایی ترخیص کالا در ایران، به دقت و صحت انجام امور در گمرک روسیه بستگی دارد. شرکت ترخیص کالا از روسیه در تمامی میراحل کنار شما خواهد بود.

راهنمای گام‌به‌گام تشریفات گمرکی صادرات در روسیه ـ شرکت ترخیص کالا از روسیه

فرآیند خروج کالا از روسیه برای ارسال به ایران شامل مراحل مشخصی است که باید توسط صادرکننده روس یا نماینده قانونی وی انجام شود شرکت ترخیص کالا از روسیه این روند را طی می کند:

1. ثبت و معرفی کالا: در این مرحله، صادرکننده باید اطلاعات کامل و دقیق کالا، شامل ارزش، تعداد، وزن، کشور مبدأ و کد تعرفه گمرکی (HS Code) را به گمرک روسیه اعلام کند.

2. پرداخت مالیات و عوارض: بسته به نوع کالا، ممکن است عوارض صادراتی اعمال شود. علاوه بر این، مالیات بر ارزش افزوده (VAT) که نرخ آن در روسیه معمولاً بین ۱۰ تا ۲۰ درصد متغیر است، باید محاسبه و تسویه گردد. اگرچه تمرکز اصلی بر حذف تعرفه‌های وارداتی در ایران است، نباید از مالیات‌های داخلی روسیه غافل شد، زیرا این هزینه‌ها بر قیمت تمام‌شده کالا تأثیر مستقیم دارند.

3. بازرسی کالا: مقامات گمرک روسیه ممکن است برای اطمینان از انطباق محموله با اسناد اظهار شده، اقدام به بازرسی فیزیکی کالا کنند.

4. صدور مجوزهای لازم: پس از تکمیل مراحل فوق و تأیید نهایی، مجوزهای لازم برای خروج قانونی کالا از قلمرو گمرکی فدراسیون روسیه صادر می‌شود.

اسناد ضروری برای صادرات از روسیه (و واردات به ایران) ـ شرکت ترخیص کالا از روسیه

آماده‌سازی دقیق اسناد در روسیه، کلید ترخیص سریع و بدون دردسر در ایران است. مهم‌ترین این اسناد عبارتند از:

• قرارداد تجاری (Commercial Contract): این سند پایه و اساس معامله است و باید به صورت رسمی بین خریدار ایرانی و فروشنده روس منعقد شود. برای تسهیل در انتقال وجه، بهتر است این قرارداد به تأیید بانک عامل در روسیه نیز برسد.

• فاکتور تجاری (Commercial Invoice) و لیست بسته‌بندی (Packing List): این اسناد مشخصات دقیق کالا، ارزش هر قلم، وزن خالص و ناخالص و جزئیات بسته‌بندی را مشخص می‌کنند و مبنای ارزیابی گمرکی در ایران قرار می‌گیرند.

• بارنامه (Bill of Lading / CMR): این سند توسط شرکت حمل‌ونقل صادر شده و مالکیت کالا در طول مسیر حمل را تعیین می‌کند.

• گواهی‌های خاص: برای برخی کالاها، ارائه گواهی‌های ویژه الزامی است. به عنوان مثال، برای واردات چوب و محصولات کشاورزی مانند غلات، دریافت گواهی بهداشت نباتی (Phytosanitary Certificate) از مراجع ذی‌صلاح در روسیه یک الزام قطعی برای گمرک ایران است. عدم ارائه این سند منجر به توقف کالا در گمرک ایران خواهد شد.

تمرکز ویژه بر گواهی مبدأ فرم CT-3 (سند کلیدی توافق‌نامه اوراسیا)

مهم‌ترین سندی که در چارچوب موافقت‌نامه تجارت آزاد اوراسیا (EAEU) باید تهیه شود، گواهی مبدأ فرم CT-3 است. این سند، حکم گذرنامه کالا برای بهره‌مندی از مزایای تعرفه‌ای را دارد.

• اهمیت: ارائه این گواهی، شرط اصلی و غیرقابل جایگزین برای اعمال تخفیف یا حذف کامل تعرفه گمرکی در گمرک ایران است. در صورت عدم ارائه یا وجود نقص در این سند، محموله مشمول پرداخت تعرفه کامل خواهد شد و مزیت اصلی توافق‌نامه از بین می‌رود.

• نحوه تکمیل دقیق: این فرم باید مطابق با دستورالعمل‌های پیوست موافقت‌نامه، به زبان انگلیسی و بدون هیچ‌گونه خط‌خوردگی یا اصلاحی تکمیل شود. اطلاعاتی نظیر مشخصات دقیق صادرکننده و واردکننده، شرح کامل کالا و مهم‌تر از همه، ذکر صحیح معیارهای مبدأ (مانند WO برای کالای کاملاً تولید شده، PE برای کالای تولید شده با مواد اولیه اوراسیایی، یا PSR برای قواعد خاص محصول) در آن الزامی است.

• مراجع صدور و تأیید: این گواهی باید توسط نهادهای مجاز مانند اتاق‌های بازرگانی در روسیه صادر و مهر و امضا شود. تجار ایرانی باید اطمینان حاصل کنند که فروشنده روس، این گواهی را از مراجع معتبر دریافت می‌کند.

بنابراین، حیاتی‌ترین بخش فرآیند گمرکی برای یک واردکننده ایرانی، مدت‌ها قبل از رسیدن کالا به مرزهای ایران و در داخل خاک روسیه آغاز می‌شود. آماده‌سازی صحیح اسنادی مانند فرم CT-3 و گواهی‌های بهداشتی لازم در روسیه، مستقیماً موفقیت و هزینه ترخیص در ایران را تعیین می‌کند. اگر این اسناد در زمان خروج از روسیه ناقص یا نادرست باشند، اصلاح آن‌ها در مرز ایران تقریباً غیرممکن است. این بدان معناست که مسئولیت واردکننده به قلمرو صادرکننده نیز کشیده می‌شود. او نمی‌تواند منفعلانه منتظر ارسال کالا بماند؛ بلکه باید فعالانه اطمینان حاصل کند که شریک روسی یا کارگزار وی در روسیه، این مرحله "پیشا-انطباق" را با دقت کامل مدیریت می‌کند شرکت ترخیص کالا از روسیه.

بخش ۳: از روسیه تا ایران: لجستیک و حمل‌ونقل از مسیر کریدور شمال-جنوب (INSTC)

انتخاب روش حمل‌ونقل مناسب، یکی از تصمیمات استراتژیک در فرآیند واردات از روسیه است که بر زمان، هزینه و امنیت کالا تأثیر مستقیم دارد. موقعیت جغرافیایی ایران و روسیه و وجود کریدور بین‌المللی شمال-جنوب (INSTC)، گزینه‌های متنوعی را پیش روی تجار قرار می‌دهد.

مسیرهای اصلی حمل و نقل بین ایران و روسیه ـ شرکت ترخیص کالا از روسیه

1. حمل دریایی از طریق دریای خزر: این مسیر به عنوان اصلی‌ترین و مقرون‌به‌صرفه‌ترین روش حمل، بنادر شمالی ایران (انزلی، کاسپین و امیرآباد) را به بنادر مهم روسیه مانند آستراخان و نووروسیسک متصل می‌کند. این روش به ویژه برای حمل کالاهای فله، سنگین و حجیم مانند غلات، چوب و فلزات ایده‌آل است. با این حال، این مسیر با چالش‌هایی مانند کمبود ناوگان کشتیرانی و نوسانات سطح آب دریای خزر که دسترسی به برخی بنادر را دشوار می‌کند، روبرو است. این محدودیت‌ها نشان می‌دهد که ظرفیت در این مسیر "بهینه" محدود و بالقوه غیرقابل اتکاست و اتکای صرف به آن ریسک بالایی دارد.

2. حمل جاده‌ای: این روش که عمدتاً از طریق مرز جمهوری آذربایجان انجام می‌شود، سریع‌تر از حمل دریایی است اما هزینه بالاتری دارد. یکی از محدودیت‌های اصلی این مسیر، مشکلاتی است که برای تردد کامیون‌های ایرانی در خاک روسیه وجود دارد و اغلب حمل‌ونقل توسط کامیون‌های آذری یا روسی انجام می‌شود.

3. حمل ریلی: این مسیر، آینده‌نگرانه‌ترین گزینه است. با تکمیل حلقه مفقوده راه‌آهن رشت-آستارا، یک کریدور ریلی یکپارچه از روسیه تا بنادر جنوبی ایران ایجاد خواهد شد که پیش‌بینی می‌شود زمان و هزینه حمل را به شدت کاهش دهد.

تحلیل عمیق کریدور حمل‌ونقل بین‌المللی شمال-جنوب (INSTC) شرکت ترخیص کالا از روسیه

کریدور شمال-جنوب یک پروژه زیرساختی صرف نیست، بلکه یک شرط‌بندی استراتژیک از سوی ایران، روسیه و هند برای ایجاد یک مسیر تجاری مستقل است.

• اهمیت استراتژیک: این کریدور با کوتاه‌تر کردن مسیر سنتی از طریق کانال سوئز، زمان حمل را تا ۴۰ درصد و هزینه‌ها را تا ۳۰ درصد کاهش می‌دهد. در شرایط ژئوپلیتیکی فعلی و با توجه به تحریم‌ها، این کریدور برای روسیه به عنوان یک مسیر حیاتی برای دسترسی به بازارهای آسیا و برای ایران به عنوان یک منبع درآمد ترانزیتی و تثبیت جایگاه ژئواکونومیک خود، اهمیتی دوچندان یافته است.

• شاخه‌های کریدور: INSTC از سه شاخه اصلی تشکیل شده است که همگی از خاک ایران عبور می‌کنند: شاخه غربی (از طریق جمهوری آذربایجان و مسیر ریلی-جاده‌ای)، شاخه شرقی (از طریق قزاقستان و ترکمنستان و شبکه ریلی) و شاخه میانی یا ترانس-خزر که ترکیبی از حمل دریایی و زمینی است.

• سرمایه‌گذاری و توسعه: سرمایه‌گذاری مشترک ایران و روسیه برای تکمیل زیرساخت‌های باقی‌مانده، به ویژه خط آهن رشت-آستارا، نشان‌دهنده تعهد بلندمدت دو کشور به این پروژه است و آینده روشنی را برای آن ترسیم می‌کند.

با وجود پتانسیل عظیم این کریدور، باید توجه داشت که INSTC هنوز یک سیستم در حال توسعه با شکاف‌های زیرساختی قابل توجه است. این بدان معناست که در حال حاضر، لجستیک در این مسیر به صورت چندوجهی و پیچیده است و نیازمند انتقال کالا بین کشتی، کامیون و قطار است. این نقل‌وانتقالات متعدد، نقاط بالقوه برای شکست، تأخیر و افزایش هزینه را ایجاد می‌کنند. بنابراین، یک واردکننده موفق نمی‌تواند صرفاً گزینه "INSTC" را انتخاب کند؛ بلکه باید با یک شرکت لجستیکی همکاری کند که در مدیریت این انتقال‌های پیچیده چندوجهی و عبور از گلوگاه‌های زیرساختی فعلی تخصص دارد.

ملاحظات عملی برای انتخاب روش حمل

• انتخاب شرکت حمل‌ونقل: همکاری با شرکت‌های حمل‌ونقل بین‌المللی که در مسیر روسیه و کریدور شمال-جنوب تخصص و شبکه لجستیکی قوی دارند، امری حیاتی است.

• بیمه باربری: با توجه به ماهیت چندوجهی حمل‌ونقل و ریسک‌های موجود، بیمه کردن کامل محموله از مبدأ تا مقصد ضروری است.

• رهگیری محموله: استفاده از خدمات شرکت‌هایی که امکان ردیابی آنلاین و لحظه‌ای محموله را فراهم می‌کنند، به مدیریت بهتر زنجیره تأمین کمک می‌کند.

در ادامه، یک جدول مقایسه‌ای برای کمک به انتخاب بهترین مسیر حمل ارائه شده است.

جدول ۱: مقایسه استراتژیک مسیرهای حمل در کریدور شمال-جنوب

بخش ۴: گمرک ایران: راهنمای جامع ترخیص کالاهای وارداتی از روسیه

پس از عبور موفقیت‌آمیز کالا از گمرک روسیه و حمل آن به ایران، مرحله نهایی و اغلب پرچالش‌ترین بخش، یعنی ترخیص کالا از گمرک ایران، آغاز می‌شود. اگرچه دیجیتالی شدن فرآیندها به تسهیل امور کمک کرده، اما پیچیدگی‌های بوروکراتیک و نیاز به اخذ مجوزهای متعدد همچنان پابرجاست.

شرح کامل فرآیند از ورود کالا تا خروج نهایی

1. گام اول: ثبت اظهارنامه در سامانه EPL: اولین و مهم‌ترین قدم، ثبت آنلاین اطلاعات کالا در سامانه پنجره واحد تجارت فرامرزی (EPL) است. این فرآیند که به "دور اظهاری" معروف است، نیاز به مراجعه حضوری اولیه را به حداقل رسانده و شفافیت را افزایش داده است.

2. گام دوم: دریافت کوتاژ و تعیین مسیر گمرکی: پس از ثبت موفق اظهارنامه، یک شماره سریال منحصربه‌فرد به نام "کوتاژ" به محموله اختصاص می‌یابد. سپس، سیستم مدیریت ریسک گمرک بر اساس اطلاعات اظهار شده، یکی از سه مسیر گمرکی سبز، زرد یا قرمز را برای محموله تعیین می‌کند.

3. گام سوم: کنترل و ارزیابی کالا:

   • مسیر سبز: این مسیر به کالاهای با ریسک پایین اختصاص دارد. ترخیص در این مسیر با حداقل اسناد و بدون نیاز به بازرسی فیزیکی انجام می‌شود و سریع‌ترین حالت ممکن است.

   • مسیر زرد: در این مسیر، اسناد و مدارک محموله توسط کارشناسان گمرک به دقت بررسی می‌شود، اما نیازی به بازرسی فیزیکی کالا نیست.

   • مسیر قرمز: این مسیر برای کالاهای با ریسک بالا یا اظهارنامه‌های ناقص در نظر گرفته شده است. در این حالت، علاوه بر بررسی کامل اسناد، کالا نیز به صورت فیزیکی بازرسی می‌شود تا از تطابق آن با اطلاعات اظهارنامه اطمینان حاصل شود.

4. گام چهارم: اخذ مجوزهای ضروری: این مرحله اغلب به عنوان اصلی‌ترین گلوگاه فرآیند ترخیص شناخته می‌شود. چالش اصلی در گمرک ایران، نه خود سازمان گمرک، بلکه شبکه پیچیده و گاهی ناهماهنگ سایر سازمان‌های دولتی است که برای صدور مجوز باید با آن‌ها تعامل داشت.⁴⁷ بسته به نوع کالا، مجوزهای مختلفی مورد نیاز است. برای کالاهای وارداتی از روسیه، مهم‌ترین مجوزها عبارتند از:

   • چوب و غلات: نیاز قطعی به گواهی بهداشت نباتی و رعایت شرایط قرنطینه که توسط سازمان حفظ نباتات صادر می‌شود.

   • مواد غذایی: نیازمند مجوز از وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و سازمان غذا و دارو.

   • ماشین‌آلات و تجهیزات صنعتی: اغلب نیازمند مجوز استاندارد اجباری از سازمان ملی استاندارد ایران هستند.

5. گام پنجم: پرداخت حقوق ورودی و عوارض: پس از تأیید نهایی کارشناس گمرک، صاحب کالا یا نماینده قانونی وی موظف به پرداخت کلیه هزینه‌های گمرکی است. این هزینه‌ها شامل حقوق گمرکی (معادل ۴٪ ارزش گمرکی کالا)، سود بازرگانی (که توسط هیئت وزیران تعیین می‌شود)، مالیات بر ارزش افزوده (۹٪) و عوارض هلال احمر (۱٪) است.

6. گام ششم: صدور پروانه سبز گمرکی و خروج کالا: با تسویه حساب کامل، سند ترخیص کالا که به "پروانه سبز گمرکی" معروف است، به صورت الکترونیکی صادر می‌شود. در نهایت با ارائه این سند به انبار گمرک و پرداخت هزینه‌های انبارداری، مجوز بارگیری صادر شده و کالا می‌تواند از گمرک خارج شود.

اگرچه سامانه EPL فرآیند اولیه اظهار را ساده کرده، اما این امر نباید باعث ایجاد تصور غلطی مبنی بر حذف کامل بوروکراسی شود. این سیستم، ورود داده‌ها را دیجیتالی کرده، اما فرآیندهای تصمیم‌گیری پیچیده، بازرسی‌های فیزیکی (مسیر قرمز) و تأییدیه‌های بین‌سازمانی را خودکار نکرده است. در واقع، پیچیدگی‌های اصلی همچنان پابرجا هستند و ارزش یک کارگزار باتجربه در توانایی او برای مدیریت بخش‌های غیردیجیتالی فرآیند است که پس از ثبت اظهارنامه در EPL آغاز می‌شود.

اسناد و مدارک مورد نیاز در گمرک ایران

برای تسهیل فرآیند ترخیص توسط شرکت ترخیص کالا از روسیه، تهیه و ارائه کامل اسناد زیر ضروری است. این لیست به عنوان یک چک‌لیست عملی برای تجار عمل می‌کند:

جدول ۲: چک‌لیست جامع اسناد مورد نیاز برای واردات از روسیه

بخش ۵: چارچوب‌های مالی: راهکارهای عملی برای چالش‌های بانکی و ارزی

یکی از بزرگ‌ترین موانع تاریخی در مسیر تجارت ایران و روسیه، مشکلات مربوط به نقل‌وانتقالات بانکی و تسویه حساب‌های ارزی بوده است. تحریم‌های بین‌المللی، دسترسی ایران به سیستم‌های پرداخت جهانی مانند سوئیفت را برای تراکنش‌های مبتنی بر دلار و یورو مسدود کرده و تجارت را با ریسک و هزینه بالا همراه ساخته است. با این حال، در سال‌های اخیر، دو کشور با ایجاد یک چارچوب مالی دوجانبه، راهکارهای عملی برای عبور از این موانع ایجاد کرده‌اند.

راهکارهای کاربردی مبتنی بر همکاری‌های دوجانبه

سیستم مالی ایجاد شده میان ایران و روسیه، یک اکوسیستم نوپا و در حال تکامل است. این یک راه‌حل استراتژیک است که از سر ضرورت متولد شده، نه یک زیرساخت مالی بالغ و آزموده‌شده. این بدان معناست که واردکنندگان به عنوان پذیرندگان اولیه این سیستم جدید، باید برای مواجهه با مشکلات عملیاتی و یک منحنی یادگیری آماده باشند. این امر ریسک معامله را افزایش می‌دهد و انتخاب شرکای بانکی و کارگزارانی که نه تنها از این سیستم‌ها آگاهند، بلکه تجربه عملیاتی در کار با آن‌ها و رفع مشکلات احتمالی را دارند، حیاتی می‌سازد.

• پیمان پولی دوجانبه ریال-روبل: این پیمان، سنگ بنای اصلی چارچوب مالی جدید و راهکاری برای دور زدن دلار است. بر اساس این توافق، مبادلات تجاری مستقیماً با ارزهای ملی دو کشور (ریال و روبل) و بر پایه یک "نرخ توافقی" انجام می‌شود. این امر نه تنها وابستگی به ارزهای واسط را از بین می‌برد، شرکت ترخیص کالا از روسیه بلکه هزینه‌های تبدیل ارز و کارمزدهای بانکی را نیز به شکل قابل توجهی کاهش می‌دهد.

• استفاده از بانک‌های عامل: برای عملیاتی کردن این پیمان، بانک‌های مشخصی در دو کشور به عنوان بانک عامل تعیین شده‌اند. تجار ایرانی می‌توانند از طریق شعب بانک‌های روسی در ایران (مانند میربیزینس بانک و VTB) و همچنین بانک‌های ایرانی فعال در روسیه، پرداخت‌های خود را به روبل انجام داده و معادل ریالی آن را در ایران دریافت کنند.

• اتصال سیستم‌های پیام‌رسان بانکی: به عنوان جایگزینی امن برای سوئیفت، سیستم پیام‌رسان مالی روسیه (SPFS) به سامانه پیام‌رسانی الکترونیکی مالی ایران (سپام) متصل شده است. این اتصال، امکان تبادل پیام‌های مالی استاندارد و امن را بین بانک‌های دو کشور فراهم می‌کند و زیرساخت لازم برای تراکنش‌های مستقیم را ایجاد می‌نماید.

• شبکه پرداخت کارتی مشترک: برای تسهیل تراکنش‌های خرد و هزینه‌های جاری تجار، کارت‌های عضو شبکه شتاب ایران در خودپردازهای روسیه فعال شده‌اند و در گام بعدی، کارت‌های بانکی روسیه نیز در پایانه‌های فروش ایران قابل استفاده خواهند بود. این اقدام به ویژه برای سفرهای تجاری و پرداخت‌های کوچک بسیار کارآمد است.

مدیریت ریسک نرخ ارز و شروط پرداخت

موفقیت سیستم مالی ریال-روبل به یک "نرخ توافقی" بستگی دارد. این نرخ توسط بازارهای جهانی تعیین نمی‌شود، بلکه احتمالاً نتیجه مذاکره بین بانک‌های مرکزی یا نهادهای تجاری دو کشور است. این بدان معناست که نرخ تسعیر می‌تواند به یک نقطه مذاکره حیاتی در هر قرارداد تجاری تبدیل شود، به همان اندازه که قیمت خود کالا اهمیت دارد. یک واردکننده ایرانی باید به دقت از نحوه تعیین و تثبیت این نرخ برای معامله خود آگاه باشد تا بتواند هزینه‌ها را به درستی محاسبه کرده و از ریسک ارزی جلوگیری کند. بنابراین، در قراردادهای تجاری باید مکانیزم تعیین نرخ تسعیر و شرایط تعدیل آن در صورت نوسانات شدید، به وضوح ذکر شود. استفاده از خدمات مشاوران مالی متخصص در این حوزه برای مدیریت این ریسک جدید به شدت توصیه می‌شود.

بخش ۶: انتخاب شریک استراتژیک: راهنمای انتخاب شرکت ترخیص کار متخصص روسیه

در اکوسیستم پیچیده تجارت با روسیه که شامل لایه‌های متعدد گمرکی، لجستیکی و بانکی است، نقش "ترخیص‌کار" یا "کارگزار گمرکی" از یک مجری صرف امور اداری به یک مشاور و مدیر ریسک استراتژیک ارتقا می‌یابد. انتخاب یک شریک ناکارآمد نه تنها منجر به تأخیر و هزینه اضافی می‌شود، بلکه می‌تواند کل معامله تجاری را با شکست مواجه کند. موفقیت در این مسیر به شدت به تخصص، تجربه و شبکه ارتباطی شرکتی که برای این امر انتخاب می‌شود، وابسته است.

معیارهای کلیدی برای انتخاب یک شرکت ترخیص کار متخصص

با توجه به ماهیت منحصربه‌فرد این کریدور تجاری، تجربه عمومی در ترخیص کالا کافی نیست. یک کارگزار که در ترخیص کالا از چین یا اروپا متخصص است، ممکن است هیچ تجربه مرتبطی برای مسیر روسیه نداشته باشد. بنابراین، معیار اصلی انتخاب باید

تخصص‌گرایی باشد. واردکنندگان باید فعالانه به دنبال "متخصص کریدور روسیه/اوراسیا" باشند.

1. تجربه و سابقه اثبات‌شده در مسیر روسیه: شرکت باید دارای سابقه کاری مشخص و قابل استعلام در زمینه واردات از روسیه باشد. از آن‌ها بخواهید نمونه‌هایی از پروژه‌های موفق اخیر خود در این مسیر را ارائه دهند.

2. تسلط کامل بر قوانین اوراسیا و فرم CT-3: این مهم‌ترین معیار فنی است. یک شرکت متخصص باید به پیچیدگی‌های فرم CT-3 و قواعد مبدأ اتحادیه اوراسیا تسلط کامل داشته باشد. از آن‌ها در مورد چالش‌های رایج در تکمیل این فرم و نحوه حل آن‌ها سوال کنید.

3. آشنایی عمیق با لجستیک کریدور شمال-جنوب: شرکت باید بتواند بر اساس نوع کالا، بودجه و زمان‌بندی شما، بهترین و اقتصادی‌ترین مسیر حمل را پیشنهاد دهد و در هر سه حالت دریایی، جاده‌ای و ریلی، شبکه لجستیکی فعال و قابل اعتمادی داشته باشد.

4. تخصص در امور بانکی ریال-روبل: کارگزار باید با بانک‌های عامل ایرانی و روسی و رویه‌های پرداخت از طریق پیمان پولی دوجانبه آشنایی عملی داشته باشد و بتواند شما را در این فرآیند پیچیده راهنمایی کند.

5. شفافیت در ارائه هزینه‌ها و قرارداد: یک شرکت معتبر باید از ابتدا لیست کامل و شفافی از تمام هزینه‌های قابل پیش‌بینی (شامل هزینه‌های گمرکی، حمل، انبارداری، مجوزها و کارمزد خود) را ارائه دهد. همچنین، باید حاضر به عقد یک قرارداد حقوقی شفاف باشد که در آن تمام تعهدات، مسئولیت‌ها و جرائم دیرکرد به وضوح ذکر شده باشد.

6. ارائه خدمات جامع (Door-to-Door): بهترین شرکت‌ها خدماتی فراتر از ترخیص صرف ارائه می‌دهند. خدماتی مانند منبع‌یابی کالا در روسیه، هماهنگی حمل‌ونقل بین‌المللی، انبارداری و مشاوره بازرگانی، نشان‌دهنده توانمندی و جامعیت یک شرکت است.

چک‌لیست ارزیابی و علائم هشداردهنده

در حالی که داشتن پروانه کارگزاری یک پیش‌نیاز قانونی است، ارزش واقعی یک کارگزار تراز اول برای این مسیر در شبکه ارتباطی او نهفته است. روابط مستحکم با صادرکنندگان روس، شرکت‌های حمل‌ونقل فعال در کریدور شمال-جنوب، کارشناسان سازمان‌های مجوزدهنده در ایران (مانند سازمان حفظ نباتات) و بانکداران آشنا با سیستم‌های پرداخت جدید، بسیار ارزشمندتر از دانش صرف قوانین گمرکی است. چالش‌های شناسایی‌شده در بخش‌های قبل، با بایگانی صحیح اسناد حل نمی‌شوند؛ بلکه با تکیه بر شبکه‌های انسانی و روابط تثبیت‌شده مدیریت می‌گردند.

• سوالات کلیدی برای پرسیدن از شرکت ترخیص کار:

  • "در سال گذشته چند پرونده واردات از روسیه را با موفقیت به اتمام رسانده‌اید؟ لطفاً چند نمونه (بدون ذکر نام مشتری) را شرح دهید."

  • "بزرگترین چالشی که در تکمیل فرم CT-3 با آن مواجه شده‌اید چه بوده و چگونه آن را حل کردید؟"

  • "با کدام بانک‌های عامل در سیستم پرداخت ریال-روبل تجربه کاری مستقیم دارید؟"

  • "شبکه لجستیکی شما در بنادر شمالی و مرز آستارا شامل چه شرکایی است؟"

• علائم هشداردهنده که باید جدی گرفته شوند:

  • کلی‌گویی و عدم ارائه جزئیات: پاسخ‌های مبهم به سوالات فنی نشان‌دهنده عدم تخصص است.

  • ادعای تخصص در همه چیز: شرکت‌هایی که ادعا می‌کنند در ترخیص هر نوع کالایی از هر کشوری متخصص هستند، معمولاً در هیچ‌کدام تخصص عمیق ندارند.

  • ارائه قیمت‌های غیرواقعی و بسیار پایین: قیمت‌های بسیار پایین‌تر از عرف بازار معمولاً با هزینه‌های پنهان یا خدمات بی‌کیفیت همراه است.

  • عدم تمایل به عقد قرارداد مکتوب: هرگونه توافق شفاهی فاقد اعتبار است و ریسک بالایی را به واردکننده تحمیل می‌کند.

نتیجه‌گیری

تجارت با روسیه، به ویژه واردات کالا از این کشور، در حال حاضر یکی از استراتژیک‌ترین و سودآورترین فرصت‌ها برای تجار ایرانی است. موافقت‌نامه تجارت آزاد با اتحادیه اوراسیا، فعال شدن کریدور شمال-جنوب و ایجاد سازوکارهای مالی مستقل، موانع بزرگی را از سر راه برداشته و چشم‌انداز روشنی را برای آینده این روابط ترسیم کرده است. با این حال، موفقیت در این مسیر نیازمند درک عمیق پیچیدگی‌های چندوجهی آن است.

این گزارش نشان داد که فرآیند واردات از روسیه یک زنجیره به هم پیوسته است که موفقیت در هر حلقه، به عملکرد صحیح در حلقه قبلی وابسته است. از آماده‌سازی دقیق اسناد در روسیه (به‌ویژه گواهی مبدأ CT-3) گرفته تا انتخاب هوشمندانه مسیر حمل‌ونقل در کریدور شمال-جنوب، آشنایی با رویه‌های پرداخت ریال-روبل و مدیریت فرآیند پیچیده اخذ مجوز در ایران، همگی نیازمند دانش تخصصی و تجربه عملی هستند.

در نهایت، کلید موفقیت در این بازار، انتخاب یک شریک تجاری و خدماتی قابل اعتماد است. یک شرکت ترخیص کار متخصص در مسیر روسیه، نه تنها به عنوان مجری تشریفات گمرکی، بلکه به عنوان یک مشاور استراتژیک عمل می‌کند که می‌تواند با مدیریت ریسک‌ها و بهینه‌سازی فرآیندها، مسیر تجارت شما را هموار کرده و به تحقق اهداف تجاری شما کمک کند. بنابراین، سرمایه‌گذاری برای یافتن چنین شریکی، مهم‌ترین گام برای ورود موفق به بازار اوراسیا و بهره‌برداری از فرصت‌های بی‌نظیر آن است.

طراحی و سئوسازی: گروه نرم افزاری السا